WASP-121b: Με θερμοκρασία 3.000°C, ο πλανήτης αυτός είναι ό,τι πιο κοντά ξέρουμε στην κόλαση
Το James Webb εντόπισε για πρώτη φορά μονοξείδιο πυριτίου σε «πύρινο» εξωπλανήτη – Τι σημαίνει η ανακάλυψη;
Σε μελέτη που δημοσιεύεται στο Nature Astronomy, αναφέρεται ότι το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb (JWST), εντόπισε για πρώτη φορά αερίου μονοξειδίου του πυριτίου (SiO) στην ατμόσφαιρα ενός εξωπλανήτη. Το μόριο αυτό, που μέχρι τώρα είχε ανιχνευθεί μόνο σε άστρα και όχι σε πλανήτες, εμφανίστηκε στον υπέρθερμο WASP-121b που βρίσκεται περίπου 880 έτη φωτός από τη Γη.
Ένας κόσμος φωτιάς και σκότους
Όπως διαβάζουμε στο livescience.com ο WASP-121b είναι ένας «γίγαντας», 1,2 φορές πιο βαρύς από τον Δία και σχεδόν διπλάσιος σε διάμετρο. Η περιφορά γύρω από το άστρο του διαρκεί μόλις 30,5 ώρες και λόγω της μικρής απόστασης είναι «παλιρροϊκά κλειδωμένος»: η μία πλευρά του κοιτάζει μονίμως προς το άστρο, ενώ η άλλη βρίσκεται πάντα στο σκοτάδι – όπως και η Σελήνη με τη Γη.
Το ακραίο κλίμα του WASP-121b φέρνει… λιωμένο σίδερο
Οι θερμοκρασίες στην ημέρα του πλανήτη αγγίζουν τους 3.000°C. Στη «νυχτερινή» του πλευρά, η θερμοκρασία πέφτει στους 1.500°C. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι εκεί βρέχει λιωμένο σίδερο, ενώ επικρατούν τυφώνες που κάνουν τους μεγαλύτερους της Γης να μοιάζουν με απλό αεράκι.
Μονοξείδιο πυριτίου: Μια σπάνια υπογραφή στο σύμπαν
Το JWST χρησιμοποίησε το φασματογράφο υπερύθρων (NIRSpec) για να «χαρτογραφήσει» την ατμόσφαιρα του πλανήτη και στις δύο πλευρές του. Έτσι, οι επιστήμονες κατάφεραν να εντοπίσουν με ακρίβεια τα συστατικά της, φτάνοντας σε μια ανακάλυψη-σταθμό: την ύπαρξη αερίου SiO, το οποίο μέχρι τώρα δεν είχε εντοπιστεί ποτέ σε πλανητική ατμόσφαιρα.
Το μονοξείδιο του πυριτίου υπάρχει φυσικά σε κάποιους αστέρες αλλά είναι πολύ σπάνιο αλλού. Στη Γη, κατασκευάζεται τεχνητά και χρησιμοποιείται σε φωτοβολταϊκά, οπτικές συσκευές και μπαταρίες – πάντα σε στερεή μορφή. Στον WASP-121b, όμως, η τρομακτική θερμοκρασία το διατηρεί σε αέρια κατάσταση, κάτι που είναι αδύνατο σε άλλους πλανήτες.
Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι το SiO προήλθε από σιλικονούχα υλικά (π.χ. από χαλαζία) που εξαερώθηκαν στην ατμόσφαιρα του πλανήτη μετά από πρόσκρουση αστεροειδών. Η ακραία ζέστη διατηρεί το μόριο σταθερό, αποτρέποντας τη συμπύκνωσή του. Αυτή η παρατήρηση επιβεβαιώνει την υψηλή ανάλυση του JWST και τη δυνατότητά του να αναλύει με ακρίβεια τις χημικές συνθέσεις εξωπλανητικών ατμοσφαιρών.
Το SiO δεν έχει καμία σχέση με την ύπαρξη εξωγήινων οργανισμών. Η παρουσία του, ωστόσο, είναι σημαντική γιατί δείχνει πόσο δραστικά επηρεάζουν οι θερμοκρασίες την ατμοσφαιρική χημεία σε εξωπλανήτες.
Η έρευνα αυτή ανοίγει νέους δρόμους στην κατανόηση των αεριωδών γιγάντων και των συνθηκών που επικρατούν σε κόσμους πέρα από το ηλιακό μας σύστημα. Μελετώντας τέτοιους υπερθερμούς πλανήτες, μπορούμε να αποκρυπτογραφήσουμε πώς λειτουργούν οι ατμόσφαιρες σε ακραίες θερμοκρασίες.
